Lees allemaal
Een burn-out is geen lachertje. Hierover wordt nog te vaak anders gedacht. Allicht door diegenen die van mening zijn dat nadenken over een burn-out op zich reeds een teken van zwakte is. Vroeg of laat zullen zij echter in zichzelf moeten bekennen dat deze uitputtingsziekte wel degelijk een gesel is voor ons als mens en voor de maatschappij waarin wij leven.
Zonder een prima begeleiding gebaseerd op inzicht en ervaring kom je hier niet uit. Glijd je verder weg. Een aanslepende depressie is dan niet ver weg. In het herstelproces bouwt een gemotiveerde coach stilaan opnieuw een cognitieve fase in. Vaak wordt voorgesteld iets te lezen over burn-out. En daar begint het schoentje te knellen. Niet dat de coachee niet wil lezen, wel dat er een groot aanbod is aan literatuur. De inhoudelijke kwaliteit van die tientallen boeken is zeer verscheiden. Een gepopulariseerde samenvatting van neurowetenschappen en het brein, wordt inzichtelijker gemaakt met getuigenissen van klanten – “op een dag kon ik niets meer” – of anekdotes uit een coachingpraktijk – “ik herinner mij een klant, R. die op een dag na haar 34ste verjaardag plots niets meer kon.”
Op zoek naar meerwaarde
Daardoor gaat de lezer op zoek naar meerwaarde. Zij of hij maakt een onderscheid tussen de diverse auteurs. Sommigen hebben een wetenschappelijke of een academische achtergrond. Anderen zijn ervaringsdeskundigen die hun verhaal willen delen. Soms meent iemand op de kar te moeten springen, omdat burn-out nu eenmaal hip zou zijn en goed zou verkopen. Straks is het de boekenbeurs in Antwerpen. Zij zullen niet ontbreken. Misschien signeren zij zelfs, als waren het gevierde sterren. Dertien in een dozijn. Zo worden meer en meer boeken over burn-out gepubliceerd.
En dan verschijnt plots een Nederlandse vertaling van een boek dat in 2013 oorspronkelijk in het Frans verscheen: Global Burn-Out van de Belgische filosoof Pascal Chabot. De auteur is zelf verbaasd dat zijn boek in het Nederlands vertaald wordt. Het is evenwel een zeer goed boek.
Het zal wel niet voor iedereen even toegankelijk zijn. Een filosoof die denkt en schrijft over burn-out? Hij is op zoek gegaan in de literatuur naar de oorsprong van de term burn-out. Verwijzend naar de roman van Graham Greene, A Burnt-Out Case (1960) verknoopt hij de wetenschappelijke inzichten van o.a. Christina Maslach met de recentere studies die rond dit probleem verschijnen. Hij legt de vinger op de mentale wonde, wanneer hij stelt dat onze samenleving dé oorzaak is van de ziekte. Onze manier van leven. Onze manier van werken. Maar nog meer de manier van leven en werken die de mens wordt opgelegd door enkelen. De 1% minderheid die in functie van hun hebzucht de 99% meerderheid doodknijpt.
Een duidelijk standpunt
Je mag van een filosoof een duidelijk maatschappelijk standpunt verwachten. Zonder te vervallen in partijpolitieke gezwollen retoriek. Chabot stelt terecht dat een persoon die opnieuw rechtveert na een burn-out waarschijnlijk het geloof in zichzelf zal terugvinden. Maar wat zeker is, is dat die persoon het geloof in het systeem definitief kwijt is. De burn-out zet de dominante waarden op losse schroeven. De burn-out brengt de nieuwe atheïsten van het techno-kapitalisme voort (Chabot 2018). Je kan hem verdenken van linkse sympathieën, maar daar is het de auteur niet om te doen. Een filosoof benoemt zonder taboes de olifant in de kamer. Vanuit het individu komt onze beschaving steeds dichter bij een burn-out. En we zullen het geweten hebben. Het individu dat inzet, engagement, altruïsme en perfectionisme in zich draagt. Het is waar dat deze mensen precies het slachtoffer van een burn-out worden.
Verwacht je niet aan een vrolijk boek. En dat hoeft ook niet. Een burn-out is ook niet precies om vrolijk van te worden. Je leest een zeer sterk boek van een prima kwaliteit. Helder geschreven en vlot leesbaar, zelfs voor een filosofisch werk. Burn-out voor de meerwaardezoeker. Een boek over burn-out voor díe mensen die het even gehad hebben met populaire pseudo-wetenschappelijke literatuur over deze maatschappijziekte.
Eindelijk
Het werd hoog tijd dat iemand die bakens verzet.
Pascal Chabot, Filosofie van de burn-out, Amsterdam University Press B.V., 2018, 137 blz.